પાંદડુ…પાન…પર્ણ… ઓક્ટોબર 12, 2007
Posted by ઊર્મિ in સર્જનક્રિયા.trackback
અમેરીકામાં અત્યારે પાનખરે પગરણ માંડી દીધા છે… હવે માત્ર લીલાં-લીલાં નહી, પરંતુ લાલ-પીળાં-કથ્થાઈ પાંદડાંઓ રસ્તા પર પણ ઉડાઉડ કરવા માંડ્યા છે…! અને રંગબેરંગી પર્ણોથી સજ્જ વૃક્ષો જાણે કે (કમ સે કમ મને તો) દીક્ષા લેવા પહેલાં સોળે-શણગાર અને ભવ્ય-અલંકારોથી સજ્જ થયેલી સુંદર જૈન-કન્યા જેવા લાગે છે… કારણ કે ટૂંક સમયમાં જ આ પર્ણો વિનાના વૃક્ષો પર માત્ર એક જ રંગ હશે- પાનખરનો રંગ! (કોઇ જૈન-મિત્ર આનું બીજું કંઇ અર્થઘટન ના કરે!)
મિત્રો, ‘પાનખર’ વિષય આપણે ગયા વર્ષે જ આપ્યો હતો… એટલે આ વખતે આપણે વિષય રાખીએ- પાંદડુ…પાન…પર્ણ…!
જો કે, જ્યારે આ બ્લોગ શરૂ કર્યો હતો ત્યારે નીલમઆંટીએ એમનાં બ્લોગ પર એક પંક્તિ આપી હતી- “હું તો પીળું થયેલ એક પાંદડું“, એનું સંકલિત ત્યારે મેં ઉદાહરણરૂપે આ સહિયારું સર્જન પર સૌપ્રથમ પોસ્ટ કર્યુ હતું… કોઇ પણ નવો વિષય આપવાની શરૂઆત કરવા પહેલાં! આ તો માત્ર મને એ ‘પીળું પાંદડુ’ યાદ આવ્યું, એટલે અહીં ટપકાવી દીધું… નહીંતર આજનાં વિષયને એ પોસ્ટ સાથે કોઇ લેવાદેવા નથી હોં… આપણે તો આજે કોઇ પણ રંગનાં પાંદડા રંગીએ…!
અને પાનખરનું નામ આવે અને મને આ પંક્તિઓ તરત જ યાદ આવે….
પીપળ પાન ખરંતા હસતી કુંપળીયા,
મુજ વીતી તુજ વિતશે ધીરી બાપુળીયા…
(આ કવિતાને શોધવાની ઘણી કોશિષ કરી, પરંતુ ક્યાંય મળી નહીં… તમને કોઇને મળે તો મને જરૂરથી મોકલાવશો! )
અને પાંદડુ કે પાન માટે પણ ઘણા કાવ્યો લખાયા છે…
જેમ કે, શ્રી અવિનાશ વ્યાસનું એક ગીત…
પાંદડુ લીલું ને રંગ રાતો
હે જી મારી મહેંદીનો રંગ મદમાતો….
અને શ્રી ર.પા.ની ગઝલનો એક શેર…
પાંદડું કેવી રીતે પીળું થયું કોને ખબર ?
એટલે કે ઝાડમાંથી શું ગયું કોને ખબર ?
તો મિત્રો, આપણે સૌ પણ આ પાનખરનાં રૂપાળાં, લોભામણાં અને અલ્પજીવી રંગોમાંથી થોડી પ્રેરણા લઈ… આપણા આ કવિતાનાં ઝાડને (કે છોડને) રંગબેરંગી શબ્દોથી શણગારીશું ને?!!
તો ચાલો સૌ શબ્દોની પીંછી લઈને…
હાલ ને હાલાત બદલાતા જશે
પાનખરના રંગ પલટાતા જશે
ડાળને પણ પાંદડાં શું યાદ છે?
પાનના અંદાજ ભૂલાતા જશે
પાંદડું જાણે હથેળી લાગશે
ભેદ બારેમાસ વંચાતા જશે
પાન પાને નામ નસનસમાં વહે
શ્વાસ જાશે તો ય જીવાતા જશે
ઍજ લીલાશો હતી આ પાનમાં
ઍજ થૈ પીળાશ કચડાતા જશે
એક ટચુકડું કાવ્યઃ
ઝાડ નામે પણ એક દુનિયા હશે?
ચકલાઓની સભામાં શું ચર્ચા હશે?
આપણે જો અડીએ પાંદડાને
તો શું મૂળ પણ સળવળતા હશે?
-હેમંત
પાંદડુ છું પાન છુ યાને કે પર્ણ છુ
ગૈ લીલાશ પીળાશ આજે હું જીર્ણ છુ
વેરાન આંખોને પુછ મહ્ત્ત્તા મારી
ને તુજ અવસરે ફક્ત લીલું તોરણ છુ
શહેરામાં મહેક્તા ડમરાની જાત છુ
દુલ્હનની હથીલીમાં જો રાતોવરણ છુ
નૈ માનો તમે કે અધમનો કરું ઉધ્ધાર
શિકાર માંચડે બેઠેલા પારધીનું તર્પણ છું.
કેમેય તુજ કિસ્મત આડેથી ખસ્યુ નૈ બીમલ
લ્યે આજ કહી દઉં હું એ લીલુ આવરણ છુ
બીમલ રબારી
રુપાલ તા.જિ.ગાંધીનગર
પૂછજે
પેલા ખરતા પાનને પૂછી જોજે
જુવાનીના જામ કેવા છે?
ખરતા ખરતા હસીને કહેશે
પી જે, અનુભવ જે ને જોજે
એકવાર માણવા જેવા છે.
કોઈ જઈને કહો ને પેલા સપનાને,
રંગોમાં મને લીલાશ પસંદ છે, પીળાશ નહીં.
હા,સૂકા વૃક્ષનું હું,પાંદડું છું લીલું-છમ્મ,
કહી દઉં તને મારાં સોગંદ છે, ખેરવીશ નહીં !
દીપ્તિ પટેલ ‘શમા’
Americani Paankhar –
હવે માત્ર લીલાં-લીલાં નહી, પરંતુ લાલ-પીળાં-કથ્થાઈ પાંદડાંઓ રસ્તા પર પણ ઉડાઉડ કરવા માંડ્યા છે…! અને રંગબેરંગી પર્ણોથી સજ્જ વૃક્ષો જાણે કે (કમ સે કમ મને તો) દીક્ષા લેવા પહેલાં સોળે-શણગાર અને ભવ્ય-અલંકારોથી સજ્જ થયેલી સુંદર જૈન-કન્યા જેવા લાગે છે… કારણ કે ટૂંક સમયમાં જ આ પર્ણો વિનાના વૃક્ષો પર માત્ર એક જ રંગ હશે- પાનખરનો રંગ!
shabdashah utkrushta varNan !!!!
i like it ……!!
ઝાડનું રોવું પાંદડું, પાંદડે થૈ બદનામ
એકલું સાલું સાલતું, પાંપણ્માં ગુલફામ
પાન પાનમાં લખ્યા કરું, કોરી કોરી વાત
મુકામ કેરો માંડવો, વિસાર નામે ગામ
પાનખર આવી એટલે શકુંતલાને ધ્યાનમાં રાખી લખવાનું મન થયુ.
તમે જે વિષય આપ્યો છે તે જોઇને એમ થયેલું કે ઘણી બધી કવિતાઓ
માણ્વા મળશે.
સહુએ લખવું જ જોઈએ….આ બ્લોગ પણ અભિવ્યક્તિનો છે.
પાંદડા પર બે શેરો જુદી જુદી ગઝલોમં છે.આખી ગઝલ વાંચવા દર્શાવેલ URL પર કલીક કરશૉ.
ખરેલાં પાંદડા નિરખી વસંતને યાદ કરજો પણ
તુટેલાં પાન ફૂલોના મળે જોડી તમે લેજો.
http://arzewafa.wordpress.com/2007/03/17/daradshodhitamelejo_wafa/
ખરેલા પાંદડાપર કેટલી વાતો લખી હશે.
હવાની આંગળી શું સાવ કઈઁ છાની રહી હશે.
http://arzewafa.wordpress.com/2006/05/11/vatolakheehashe-_-wafa/
-: હેમંતનાં મુક્તકનાં જવાબમાં… એકદમ સૂઝી ગયેલું મુક્તક, અને એ પણ પાછું લગભગ છંદમાં જ! 🙂 :-
ગાલગા ગાલગા ગાલગા ગાલગા
ઝાડનું પણ જરૂર આખું એક જગ હશે,
ગામ, પાદર હશે, ચોરે ચર્ચા હશે,
હું અડું એક પણ પાન જો ભૂલથી,
ઝાડનાં મૂળમાંય થાતી સળવળ હશે.
-ઊર્મિ
કપૂરી પાન
નાનકડી નાજુકડી નવલી તુ નાર
તને આપેલ કપુરી પાન તે યાદ!
પાન ચાવ્યું ને હોઠ લાલ લાલ
તેથી ખીલી ઉઠ્યા હાસ્યો તે યાદ!
આજે છે ઘણી વાતોનું અંતરે ધ્યાન
દરેક વાતોનું સંધાન એ કપૂરી યાદ!
મસ્તીમાં સરતી જતી હસતી વાત
સર્જે સબંધ સોપારી ને કપૂરી પાન્!
http://www.vijayshah.gujaratisahityasarita.com
હું તો છું લીંબડાનું પાન
તમે નાગરવેલનું સમજો
તો હું શું કરું ?
હું તો છું આંબલીનુ પાન
તમે તુલસીનું સમજો
તો હું શું કરું ?
હું તો છું ખાજવણીનું પાન
તમે મહેંદીનું સમજો
તો હું શું કરું ?
‘કપિલ’તો છે સૂકાયેલું પાન
તમે એને લીલું સમજો
તો હું શું કરું ?
-કપિલ દવે
[…] સર્જનનાં ‘પાન’ વિષય પર હેમંતે લખેલ મુક્તકનાં […]
પાન લીલું જોયું ને તમે યાદ આવ્યા
જાણે મોસમનો પહેલો વરસાદ ઝીલ્યો રામ
એક તરણું કોળ્યું ને તમે યાદ આવ્યાં.
હરીંદ્ર દવેની આ રચના યાદ આવી ગઈ.
Nice
good one
લીલા પર્ણની તો વાત સૌ કરે, પીળા પર્ણ કોઇને ન સાંભરે રે,
પોતાના સંતાનોની વાત સૌ કરે, મા-બાપ કોઇને ન સાંભરે રે,
જે કોઇ કરે મા-બાપની સેવા , તે પામે લીલા વૃક્ષનો છાંયડો રે,
આ વાત જે કોઇ પામે, તે સ્વર્ગ તણો આનંદ માણે રે,